نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن
2 استاد گروه ریاضی کاربردی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران،
3 عضو هیات دعلمی واحد فیروزکوه
4 گروه مهندسی صنایع،واحد فیروزکوه،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The purpose of this paper is to evaluate the performance of a four-stage supply chain in the presence of uncontrollable, undesirable and negative data in the cement industry. For this purpose, the Slack-Based Measure (SBM) model in network data envelopment analysis is presented to evaluate the performance of such chains. Then, 42 cement companies present in the stock exchange and securities, the corresponding chain of each of which has four stages of supplier, producer, distributor and customer, were evaluated during the period 1394-1394. Based on the implementation of the model, 5 companies have been efficient for three consecutive years and the efficiency score of the rest of them has been less than 1 in all years or some years.
کلیدواژه‌ها [English]
1. مقدمه
در سالهای اخیر در خصوص ارزیابی عملکرد و تعیین میزان بهره‌وری سازمانها توجه خاصی صورت گرفته و کاربردهای مختلف زنجیره تأمین نیز مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. زنجیره تأمین شبکهای شامل چهار بخش تأمین کننده، تولید کننده، توزیع کننده و مشتری از نظر اندازه و پیچیدگی با یک زنجیره ساده که نشان دهنده تصمیمگیری مستقل میباشد، متفاوت است. رفتارها و تعاملات آنها نیز باهم فرق میکنند. بنابراین سنجش عملکرد زنجیرۀ تأمین چهار بخشی باید طوری طراحی شود تا ویژگیهای شبکهای این زنجیره و تعاملات آن مد نظر قرار گیرد. بهطور کلی هرچه زنجیرۀ تأمین بزرگتر و پیچیدهتر باشد، ارزیابی آن مشکلتر و چالش برانگیزتر خواهد بود.
در بین روشهای ارزیابی، تحلیل پوششی دادهها[1]( DEA) به طور گسترده در ارزیابی عملکرد نسبی مجموعهای از فرآیندهای تولید به نام واحدهای تصمیم گیرنده[2]، استفاده میشود. این روش غیر پارامتریک با ارائه مدلهای مختلف قادر است واحدهای تصمیم گیرندهای که با مصرف چندین ورودی، چندین خروجی تولید مینمایند را ارزیابی نماید. مدلهای کلاسیک DEA، هیچ نظریهای در ارتباط با فعالیت داخلی زنجیره تأمین (واحدهای تصمیم گیرنده) نداشته و آنها را به عنوان یک جعبه سیاه[3] درنظر میگیرند بهطوریکه ورودیهای اولیه مصرف شده و خروجیهای نهایی تولید شده آنها را جهت محاسبه کارایی مد نظر قرار میدهند. اینکه فعالیتها و محصولات میانی زنجیره تأمین درنظر گرفته نمیشود، مناسب فرآیند تولید ساده بوده و در سیستم شبکهای پیچیده کاربرد لازم راندارد. در این پژوهش ارزیابی زنجیره تأمین شبکهای در حضور ورودیها و خروجیهای غیرقابل کنترل، خروجیهای نامطلوب و منفی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.
برای تشخیص ناکارایی و علل آن در بخشهای میانی، محققین زیادی تلاش کردند مدل جعبه سیاه را رد کنند و ساختار درونی زنجیره تأمین را در مدلهای DEA، در نظر بگیرند. این مدلها در ادبیات تحلیل پوششی دادهها، DEA شبکهای نامیده میشوند. زنجیره تأمین یکی از مهمترین و کاربردیترین حالتهای DEA شبکهای میباشد. تهیۀ برنامهریزی شدۀ مواد اولیه، طراحی و تولید محصولات مناسب، توزیع و حمل و نقل بهینۀ آنها و درنهایت ارائه خدمات به مشتریان و رضایت آنها در قالب مدیریت زنجیره تأمین، مورد توجه بسیاری قرار دارد. در مدیریت زنجیره تأمین، کلیه اندازهگیری کاراییها به دنبال دو هدف نهایی کاهش هزینه و افزایش سود میباشد.
ادامه این مقاله شامل بخشهای : مروری بر ادبیات، ارائه مدلی مناسب در حضور شاخصهای غیرقابل کنترل، نامطلوب و منفی و همچنین برآورد مدل با ارائه مثالی کاربردی در زمینه صنعت سیمان با ساختار مدل پیشنهاد شده، میباشد و در نهایت نتایج مورد بحث و بررسی قرار میگیرد.
2. مروری بر ادبیات
2-1 مفاهیم پایه
- مدل SBM
n واحد تصمیم گیرنده را درنظر بگیرید که به ترتیب بردارهای ورودی و خروجی است و و . برای تخمین زدن کارایی واحد ، با ورودی و خروجی ، مدل زیر را برحسب متغیرهای و و در نظر بگیرید که به آن مدل SBM گویند.
|
(1) |
|
در مدل (1) فرض بر این است که و . اگر ، در این صورت جمله از تابع هدف حذف میگردد.
ثابت میشود که تابع هدف P، در مقابل تغییر واحد پایدار میباشد یعنی با هر واحدی که ورودیها یا خروجیها اندازهگیری شوند، کارایی تغییر نمی‌کند. به عبارت دیگر اگر به جای ها، و به جای ها، که: قرار داده شود، مقدار P تغییر نمی‌کند. واضح است که اگر در جواب بهینه مدل (1)، مقدار تمامی متغیرهای کمکی برابر صفر باشند، در این صورت .
تعریف 1 : اگر به ازای جواب بهینه مدل (1)، آنگاه پاراتوکارا یا کارای قوی میباشد.
مدل (1) غیر خطی است. با تغییر متغیر این مدل به مسأله برنامهریزی خطی زیر تبدیل میگردد.
|
(2) |
|
با قرار دادن و و ، مساله (2) به مساله برنامهریزی خطی زیر تبدیل خواهد شد.
|
(3) |
|
در مساله برنامهریزی خطی (3) معنی آن است که تبدیل قابل برگشت میباشد بنابراین اگر جواب بهینه مدل (3) با مقدار تابع هدف باشد آنگاه و و جواب بهینه مدل (1) با مقدار تابع هدف خواهد بود.
تعریف 2: ، SBM کارا است اگر و فقط اگر
بیان تعریف فوق آن است که کارا است اگر هیچ ورودی را هدر ندهد و هیچ کمبودی در خروجی نداشته باشد. یعنی به ازای هر جواب بهینه مساله (3) داشته باشیم و .
تعریف 3: فرض کنید بردار ورودی و خروجی یک دلخواه باشد. را انتقال یافته این واحد نسبت به مقادیر ثابت و گوییم هرگاه:
تعریف 4: یک مدل نسبت به انتقال پایا نامیده میشود هرگاه با انتقال ورودیها یا خروجیهای ها مقدار کارایی آنها (مقدار تابع هدف)تغییر نکند.
اگر بعضی از خروجیهای واحدهای تصمیم گیری منفی باشند، قرار میدهیم :
در این صورت مدل (1) به مدل زیر تبدیل میشود.
|
(4) |
|
در صورت برابر بودن خروجی ام همه ها، قرار میدهیم:
قضیه 1: مدل (4) نسبت به انتقال خروجیها پایا است.
برهان: بدیهی است.
قضیه فوق بیانگر آن است که اگر در مدل (4) خروجیها انتقال یابند مقدار تابع هدف آن یا نمره کارایی به دست آمده، تغییر نمی‌یابد.
این مدل نیز مانند مدل (1) خطی میگردد.
|
(5) |
|
- مدل کنترل متمرکز
مدل کنترل متمرکز توسط چن و یان در سال 2011 برای ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین دو مرحلهای ارائه گردید. آنها برای سادگی، یک زنجیره تأمین کننده - تولیدکننده، مانند شکل (1)را درنظر گرفتند.
شکل 1. زنجیره تأمین دو مرحلهای
که در آن Sتأمین کننده و و به ترتیب تولید کننده اول و دوم را نشان میدهد. بردار ورودی تأمین کنندۀ S میباشد و و بردارهای خروجی آن هستند که همچنین بردارهای ورودی تولیدکنندگان نیز خواهند بود. و بردار خروجی متناظر تولیدکنندگان به ترتیب میباشند.
فرض کنید واحدهای تصمیم گیرنده متناظر به ترتیب زنجیره اول، ... ، زنجیره nام، باشند. مدل ارائه شده توسط چن و یان برای محاسبۀ کارایی کل زنجیرۀ متناظر با فرض بازده به مقیاس ثابت به صورت زیر میباشد.
|
(6) |
|
بحث اصلی مدل (4)، نحوه ارزیابی زنجیره تأمین با درنظر گرفتن تولیدات میانی در مدلهای DEA میباشد. با استفاده از مدل فوق، زنجیرۀ تأمین تحت ارزیابی کارا است اگر و فقط اگر .
2-2 پیشینه تحقیق
در زمینه تحلیل پوششی دادهها با ساختار شبکهای، تحقیقات زیادی انجام شده که در تمامی آنها سعی شده حالتهای مختلفی از یک شبکه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند. به منظور اندازهگیری مناسب جهت محاسبه کارایی زنجیره تأمین، لازم است هم خواص شبکهای زنجیره درنظر گرفته شود و هم روابط بین "تأمین کننده"، "تولید کننده"، "توزیع کننده" و "مشتری"نیز لحاظ گردد. درنظر گرفتن این ملاحظات موجب گردید که سارانجا و موزر (2010) و چن و یان (2011)، مدلهای مختلفی با ساختارهای متفاوت زنجیره تأمین ارائه دهند.
ژو و همکاران (2009) عملکرد زنجیره تامین صنایع تولید مبلمان در جنوب غربی چین را با ارئه مدلی از تحلیل پوششی دادههای تقریبی ارزیابی کردند. آنها عوامل اصلی عدم قطعیت را که بر روند ارزیابی تأثیر میگذارد، شناسایی و سپس آنها را با استفاده از مدل های تحلیل پوششی دادههای تقریبی[4](RDEA) مدل سازی و آنالیز نمودند.
آزاده و عالم(2010) سه نوع مدل جهت انتخاب تأمین کننده در زنجیره تأمین را در شرایط قطعی، غیرقطعی و احتمالی ارائه دادند. این مدلها، به تحلیل پوششی دادهها (DEA)، تحلیل پوششی دادههای فازی [5](FDEA) و محدودیت شانس درتحلیل پوششی داده ها[6] (CCDEA) معروفند.
بدیعزاده و همکاران(2017) زنجیره تأمین را در حضور دادههای بزرگ[7] و خروجیهای نامطلوب، مورد بحث و بررسی قرار دادند.
بوداغی و فرضیپور سائن(2018) برای پیشبینی عضویت گروهی تامین کنندگان در زنجیره تامین پایدار، مدلی تلفیقی از تحلیل پوششی داده ها و تحلیل ممیز[8] ( DEA-DA)، ارائه نمودند که مدل ارائه شده، عضویت گروهی تامین کنندگان را با توجه به ماهیت عوامل، مانند ورودیها، خروجیها و کارایی هر تامین کننده پیش بینی مینمود.
ایزدیخواه و فرضیپور سائن(2016) پایداری زنجیرههای تأمین در حضور داده های منفی را با ارائه مدل دو مرحله ای، مورد ارزیابی قرار دادند.
ایزدیخواه و همکاران (2017) با توسعۀ مدلهای مرسومDEA ، روشی برای ارزیابی پایداری تامین کنندگان در حضور داده های بازهای و فازی ارائه نمودند.
کلانتری و فرضیپور سائن (2018) پایداری زنجیرههای تأمین را با مدلی از DEA پویای شبکهای معکوس، مورد ارزیابی قرار دادند.
خداکرمی و همکاران(2015) پایداری مدیریت زنجیره تأمین 27 شرکت ایرانی را بر اساس توسعه مدل دو مرحلهای، بررسی نمودند.
میرهدایتیان و همکاران (2014) مدیریت زنجیره تامین سبز[9] را در حضور خروجیهای نامطلوب و دادههای فازی ارزیابی کردند.
شفیعی و همکاران(2014) ترکیبی از DEA شبکهای و روش کارت امتیازی متوازن[10] را در ارزیابی زنجیره تأمین به کار بردند. در این روش، ابتدا ترکیب روش کارت امتیازی متوازن(BSC) و روش دیمتل[11] برای ساختار شبکهای استفاده گردید. سپس ساختار این شبکه، در قالب DEA شبکهای بیان و ارزیابی در این ساختار انجام گرفت.
تاجبخش و حصینی(2015) روشی برای ارزیابی پایداری شبکههای زنجیره تأمین ارائه دادند. و بر 3 موضوع: به حداکثر رساندن بازده اقتصادی، به حداقل رساندن اثرات محیطی و دستیابی به انتظارات اجتماعی، تمرکز نمودند.
توانا و همکاران (2013) با ارائه مدل اپسیلون محور شبکهای[12]، عملکرد زنجیره تامین را ارزیابی نمودند و تغییرات همزمان در ورودیها و خروجیها در شبکه را بهصورت شعاعی و غیرشعاعی (ترکیبی)، مورد تأکید قرار دادند.
توانا و همکاران(2016) یک روش دو مرحلهای جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین سه بخشی شامل تهیه کننده، تولید کننده و توزیع کننده، ارائه نمودند.
توسلی و فرضیپور سائن(2019) پیش بینی عضویت در گروه تأمینکنندگان پایدار را از طریق DEA و تحلیل ممیز مورد ارزیابی قرار دادند.
اولین تحقیق در خصوص خروجی نامطلوب در تحلیل پوششی دادهها، توسط لیو و شارپ در سال 1999 انجام گرفت، آنها خروجی نامطلوب را به عنوان ورودی در نظر گرفتند. هر واحد تصمیم گیرنده سعی می‌کند کارایی خود را با مینیمم نمودن ورودیهای مطلوب و خروجیهای نامطلوب در حالی‌که خروجیهای مطلوب و ورودیهای نامطلوب را ماکزیمم کند افزایش دهد.
نکته مهمی که وجود دارد این است که در بعضی مواقع، تغییرات در برخی ورودیها و خروجیهای زنجیرۀ تأمین، کاملا و یا درصدی از آن در اختیار مدیر نمیباشد که به این شاخصها، عوامل غیرقابل کنترل یا درصدی کنترلپذیر گویند. بهعلاوه در برخی مواقع ممکن است در فعالیتهای میانی زنجیره تأمین، علاوه بر عوامل غیرقابل کنترل، شاخصهای نامطلوب و منفی هم وجود داشته باشد. مواجهه با این شاخصها در مدلهای کلاسیک DEA، مطرح گردیده ولی در مطالعاتی که تاکنون در رابطه با زنجیره تأمین انجام شده، در خصوص آنها کمتر بحث شده است. در این مقاله، محقق سعی براین دارد که در زنجیره تأمین کامل، این شرایط را نیز بررسی نماید.
3. روش تحقیق
در این پژوهش، کاربرد مدل SBM در DEA شبکهای جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین چهار مرحلهای در حضور عوامل غیرقابل کنترل، نامطلوب و منفی مورد بررسی قرار میگیرد و مدلی با لحاظ قرار دادن شرایط خاص فوق ارائه میشود که بر اساس آن عملکرد شرکتهای سیمان واقع در بورس و اوراق بهادار محاسبه میگردد.
بررسی عملکرد زنجیره تأمین در صنایع، نمونهای از واحدهای تصمیمگیرنده چند مرحلهای و شبکهای به شمار میآید که باید محصولات میانی و ارتباط فعالیتهای بین بخشهای مختلف درون سیستمی آن مد نظر قرار گیرد. در این سیستمها خروجیهای یک مرحله(فرآیند) به عنوان ورودیهای مرحله بعدی محسوب میشوند که به آنها دادههای میانی گویند (کوک و همکاران، 2010). همچنین در هر مرحله، امکان دارد ورودیهای مستقل برای آن مرحله هم وجود داشته باشد که باید درنظر گرفته شوند. مدیران باید سعی کنند با ایجاد شیوههای مناسب، عوامل موثر بر عملکرد زنجیره تأمین را نیز شناسایی و از آنها برای اندازهگیری کارایی آن، استفاده نمایند. برخی از این عوامل موثر، ورودیها و خروجیهای غیر قابل کنترل و خروجیهای نامطلوب و خروجیهای منفی میباشند که لازم است شناسایی و در ارائه مدل برای ارزیابی، مورد توجه قرار گیرند. در این پژوهش زنجیره تأمینی در صنعت سیمان را در حضور عوامل غیرقابل کنترل، نامطلوب و منفی مورد ارزیابی قرار میدهیم که دارای ساختار ذیل باشد:
شکل 2. زنجیره تأمین چهار مرحلهای
در زنجیره فوق:
n زنجیره تأمین یکسان همانند زنجیرۀ شکل(2) که در ادبیات تحلیل پوششی دادهها n واحد تصمیمگیرنده نامیده میشوند را درنظر بگیرید و فرض کنید بعضی از خروجیهای نهایی زنجیره منفی باشند برای محاسبه کارایی آنها به یک مدل DEA شبکهای نیاز است که دارای ساختار سری باشد. مدلSBM، به طور خاص نمیتواند عملکرد جعبه سیاه متناظر زنجیره تأمین شکل (2) را مورد شناسایی قرار دهد. چرا که فقط ورودیهای اولیه و خروجیهای نهایی زنجیره تامین را مد نظر قرار میدهد و تولیدات میانی ناشی از مراحل زنجیره تامین و عوامل موثر بر عملکرد آن را نادیده میگیرد. در این مقاله برای ارزیابی عملکرد ، مدل شبکهای غیر شعاعی زیر پیشنهاد میگردد:
|
(7) |
|
که در آن و اسلک‌های در تابع هدف مدل (7) نمی‌آید چون مربوط به ورودیهای غیر قابل کنترل است. همچنین اسلک‌های و و نیزدر تابع هدف این مدل نمی‌آید زیرا ساختار شبکه طوری طراحی شده که فروش یا عرضه خروجی مطلوب در مراحل میانی نداریم. لذا لزومی ندارد اختلاف تولید هر مرحله با مصرف مرحله بعد را در مراحل میانی ماکزیمم نماییم.
برای حل مدل (7) که غیر خطی است، لازم است به مدلی خطی تبدیل شود. برای این منظور، با تغییر متغیر و تبدیلات مناسب، آن را به مسألۀ برنامهریزی خطی زیر تبدیل مینماییم.
|
(8) |
|
قضیه 2 : مدل (8) همواره شدنی است.
برهان: چون جواب ذیل، یک جواب شدنی مدل (8) میباشد. پس این مدل شدنی خواهد بود.
|
(9) |
تعریف 5: زنجیرۀ تأمین متناظر ، در ارزیابی با مدل (8) پاراتوکارا است هرگاه و در هر جواب بهینه، مقدار همه متغیرهای کمکی برابر صفر باشند.
4. برآورد مدل
مدیریت زنجیره تأمین، یکی از موضوعات حیاتی در سازمانها میباشد که مدیران جهت ارزیابی عملکرد آن، نیاز به طراحی مدلهای مناسب در این زمینه دارند. ارزیابی کارخانههای سیمان کشور در قالب زنجیرههای تأمین کامل، با حضور عوامل نامطلوب و منفی و همچنین عوامل غیرقابل کنترلی که تغییرات در آنها یا به طور کلی از حوزۀ اختیارات مدیر خارج و یا درصدی قابل تغییر میباشند، انگیزهای برای انجام این تحقیق گردید ه است.
شاخصهای مدنظر در صنعت سیمان که در جداول ذیل بیان شده است، علاوه بر شاخصهای مالی، اقتصادی و تولیدی ، دربرگیرنده شاخصها و عوامل غیرقابل کنترل، خروجیهای نامطلوب و منفی نیز میباشد. مدل ارائه شده در این مقاله قادر است زنجیره تأمین متناظر این صنعت را ارزیابی نماید.
جدول 1. شاخصها و تعاریف آنها برای واحد تصمیم گیرندۀ j ام در ورودیها و دادههای میانی
|
نمادها |
دستهبندی شاخصها |
عنوان شاخصها |
|
|
ورودی اولیه زنجیره |
مجموع هزینههای جاری یا عملیاتی |
||
|
مجموع سرمایه گذاری اولیه در بهره برداری از معادن و فرآیند کارخانه |
|||
|
مجموع بدهی های کارخانه |
|||
|
مجموع هزینه های مالی |
|||
|
مجموع هزینه حقوق و دستمزد پرداختی |
|||
|
کیفیت تأمین کنندگان به لحاظ پایداری در عرضه مواد معدنی و لوازم مصرفی |
|||
|
دادههای میانی (خروجی مرحله اول و ورودی مرحله دوم) |
مجموع ذخایر معدنی در اختیار |
||
|
مجموع تناژ مواد اولیه برداشت شده از معادن که باید در فرایند تولید مصرف شود |
|||
|
مجموع تناژ مواد شیمیایی و معدنی دیگر که در فرآیند تولید مصرف می شود |
|||
|
مجموع مواد اولیه معدنی دپو شده برای استفاده در فصل سرما |
|||
|
مجموع هزینه تحقیق و توسعه |
|||
|
ظرفیت واقعی صنعت |
|||
|
دادههای میانی (خروجی مرحله دوم و ورودی مرحله سوم) |
مجموع تناژ تولیدی کلینکر کارخانه |
||
|
مجموع تناژ تولیدی سیمان کارخانه |
|||
|
دادههای میانی (خروجی مرحله سوم و ورودی مرحله چهارم) |
مجموع ارزش ریالی دارایی ها و موجودی نگهداری شده آماده برای فروش |
||
|
مجموع تناژ فروش سیمان پاکتی و فله در بازار داخلی و صادرات |
|||
|
مجموع تناژ فروش کلینکر |
|||
|
بهای تمام شده محصول |
|||
جدول 2. شاخصها و تعاریف آنها برای واحد تصمیم گیرندۀ j ام در خروجی نهایی
|
نمادها |
وضعیت شاخصها |
دستهبندی شاخصها |
عنوان شاخصها |
|
|
نامنفی |
خروجی نهایی |
مجموع دارایی‌های جاری |
||
|
رقابت پذیری و جهانی سازی برند کارخانه |
||||
|
نامنفی یا منفی |
مجموع سود حاصل شده |
|||
|
نرخ رشد سالانه بر اساس عملکرد |
||||
|
بازده حساب حقوق صاحبان سهام |
||||
|
رضایت‌مندی مشتریان |
||||
جدول 3. شاخصها و تعاریف آنها برای واحد تصمیم گیرندۀ j ام در ورودیهای مستقل هر مرحله
|
نمادها |
قابل کنترل و غیرقابل کنترل بودن شاخصها |
دستهبندی شاخصها |
عنوان شاخصها |
|
|
ورودی مستقل مرحله دوم |
مجموع هزینه پرداخت انرژی |
|||
|
ورودی مستقل مرحله سوم |
مجموع هزینه در راستای افزایش قابلیت اطمینان در زنجیره تامین |
|||
|
ورودی مستقل مرحله چهارم |
هزینه طراحی سازگاری با محیط زیست |
|||
|
مجموع هزینه بازاریابی |
||||
جدول 4. شاخصها و تعاریف آنها برای واحد تصمیم گیرندۀ j ام در خروجیهای نامطلوب
|
نمادها |
وضعیت شاخصها |
دستهبندی شاخصها |
عنوان شاخصها |
|
|
خروجیهای نامطلوب مرحله اول |
ایجاد آثار مخرب زیست محیطی در برداشت از معادن |
|||
|
خروجیهای نامطلوب مرحله دوم |
مجموع ذرات غبار تولید شده (mg/m3) |
|||
|
میانگین سالانه گازهای گلخانه ای از نوع NOX منتشر شده |
||||
|
میانگین سالانه گازهای گلخانه ای از نوع CO منتشر شده |
||||
|
میانگین سالانه گازهای گلخانه ای از نوع SO2 منتشر شده |
||||
|
تاثیر مجموع نفوذ آب مصرفی و فاضلاب در آب های زیر زمینی |
||||
|
تاثیر عملکرد کارخانه بر ایجاد شرایط منفی در اکوسیستم پیرامون |
||||
برای نشان دادن کاربرد روش ارائه شده، دادههای واقعی 42 شرکت سیمان حاضر در بورس و اوراق بهادار در سالهای 1394، 1395 و 1396 را با ورودیها، خروجیها و دادههای میانی مطابق با جداول فوق، درنظر میگیریم. با درنظر گرفتن قضیه 1 برای خروجیهای منفی مرحله چهارم زنجیره متناظر شرکتهای سیمان، مدل (8) را اجرا مینماییم. با اجرای این مدل، کارایی هر یک از شرکتها در سالهای 1394، 1395 و 1396 مشخص میگردد. که نتایج به دست آمده در جدول (5) نشان داده شده است.
جدول 5. کارایی کل شرکتها
|
ردیف |
کارخانه |
کارایی سال 1396 |
کارایی سال 1395 |
کارایی سال 1394 |
|
1 |
ساباد |
710/0 |
493/0 |
680/0 |
|
2 |
سابیک |
1 |
1 |
1 |
|
3 |
ساراب |
545/0 |
292/0 |
097/0 |
|
4 |
ساربیل |
678/0 |
613/0 |
549/0 |
|
5 |
ساروم |
605/0 |
330/0 |
524/0 |
|
6 |
ساوه |
532/0 |
320/0 |
335/0 |
|
7 |
سباقر |
480/0 |
379/0 |
1 |
|
8 |
سبجنو |
865/0 |
1 |
900/0 |
|
9 |
سبزوا |
995/0 |
415/0 |
082/0 |
|
10 |
سبهان |
994/0 |
818/0 |
1 |
|
11 |
سپاها |
349/0 |
1 |
983/0 |
|
12 |
ستران |
1 |
262/0 |
203/0 |
|
13 |
سجام |
083/0 |
080/0 |
082/0 |
|
14 |
سخاش |
628/0 |
992/0 |
127/0 |
|
15 |
سخرم |
373/0 |
084/0 |
083/0 |
|
16 |
سخزر |
618/0 |
098/0 |
355/0 |
|
17 |
سخواف |
1 |
1 |
1 |
|
18 |
سخوز |
1 |
835/0 |
678/0 |
|
19 |
سدشت |
998/0 |
1 |
984/0 |
|
20 |
سدور |
481/0 |
087/0 |
109/0 |
|
21 |
سرود |
612/0 |
273/0 |
385/0 |
|
22 |
سشرق |
100/0 |
985/0 |
388/0 |
|
23 |
سشمال |
910/0 |
678/0 |
322/0 |
|
24 |
سصفها |
509/0 |
271/0 |
432/0 |
|
25 |
سصوفی |
689/0 |
428/0 |
150/0 |
|
26 |
سغرب |
637/0 |
460/0 |
161/0 |
|
27 |
سفار |
688/0 |
584/0 |
261/0 |
|
28 |
سفارس |
670/0 |
433/0 |
1 |
|
29 |
سفاروم |
773/0 |
1 |
989/0 |
|
30 |
سفانو |
819/0 |
826/0 |
728/0 |
|
31 |
سفیروز |
683/0 |
416/0 |
980/0 |
|
32 |
سقاین |
1 |
986/0 |
172/0 |
|
33 |
سکارون |
756/0 |
383/0 |
186/0 |
|
34 |
سکرد |
079/0 |
406/0 |
397/0 |
|
35 |
سکرما |
996/0 |
1 |
430/0 |
|
36 |
سلار |
1 |
1 |
1 |
|
37 |
سمازن |
998/0 |
1 |
1 |
|
38 |
سمتاز |
846/0 |
851/0 |
790/0 |
|
39 |
سنیر |
1 |
1 |
1 |
|
40 |
سهرمز |
1 |
1 |
1 |
|
41 |
سهگمت |
533/0 |
088/0 |
432/0 |
|
42 |
سیلام |
264/0 |
301/0 |
830/0 |
همانطور که ملاحظه میگردد تعداد 9 شرکت در سال 94، 11 شرکت در سال 95 و 8 شرکت در سال 96 کارا میباشند. 5 شرکت یعنی کارخانههای سابیک، سخواف، سلار، سنیر و سهرمز در همه سالهای 94، 95 و 96 دارای عملکرد مطلوب بوده و کارا هستند. عملکرد 13 شرکت سال به سال بهبود یافته به طوری که از بین آنها 3 شرکت در سال 96 به نمره کارایی دست یافتند ولی نمره کارایی کارخانه سیلام در مقایسه با کارخانههای دیگر هر سال نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. کارخانه سمازن در سالهای 94 و 95 کارا است و نمره کارایی آن در سال 96 برابر میباشد که می‌توان در این سال نیز آن را کارا تلقی نمود.
5. نتیجه گیری و پیشنهادها
در این مقاله با ارائه مدل غیر شعاعی، عملکرد زنجیره تأمین شامل 4 مرحله تأمین کننده، تولیدکننده، توزیع کننده و مشتری با ورودیها و خروجی‌هایی که دارای ساختار خاص اعم از ورودیها و خروجیهای غیرقابل کنترل، خروجیهای نامطلوب و خروجیهای منفی هستند، مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان میدهند که از 42 زنجیره تأمین با این ساختار، 5 شرکت در 3 سال متوالی 94، 95 و 96 کارا و 25 شرکت در همه این سال‌ها، ناکارا میباشند یعنی دارای نمره کارایی کمتر از 1 هستند. واحد 13 (کارخانه سجام) ناکاراترین زنجیره تأمین با نمره کارایی حدود در هر سال میباشد و در این سال‌ها دارای عملکرد بسیار ضعیفی است.
تمرکز محقق در این مطالعه، ارائه مدل غیرشعاعی جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین کامل با ورودیها و خروجیهای دارای ساختار خاص بوده و به محققین پیشنهاد میگردد: 1- درخصوص ارائه مدلی به منظور تعیین علت ناکارایی زنجیرههای تأمین و ارائه راه‌کارهایی جهت بهبود کارایی آنها، 2- محاسبه کارایی هر یک از مراحل زنجیره تأمین با استفاده از مدل SBM و 3- ارائه مدل بهره‌وری مالم کوئیست جهت تعیین میزان پیشرفت یا پسرفت واحدها در سالهای متفاوت، تحقیق نمایند.
[1] Data Envelopment Analysis(DEA)
[2] Decision Making Units(DMU)
[3] Black Box
[4] Rough Data Envelopment Analysis
[5] Fuzzy data Envelopment Analysis (FDEA)
[6] Chance Constrained Data Envelopment Analysis (CCDEA)
[7] Big Data
[8] Discriminant Analysis
[9] Green Supply Chain Management(GSCM)
[10] Balance Score Card (BSC)
[11] De Matel
[12] Network Epsilon – Based Measure (NEBM)
)